Een eendenkooi mag alleen eenden vangen voor de consumptie als de kooi geregistreerd staat als eendenkooi bij de landelijke overheid. Er zijn in Nederland nog 118 eendenkooien die geregistreerd staan en mogen vangen voor de consumptie. Een groot deel van deze eendenkooien is eigendom van Staatsbosbeheer, de Provinciale Landschappen en Natuurmonumenten. Deze eendenkooien vangen doorgaans niet meer voor de consumptie, maar voor ringonderzoek en het monitoren van de vogelgriep.
Het kooikerhondje
Het vangen van wilde eenden is een samenspel van tamme en half wilde eenden, de kooiker en een hondje; het kooikerhondje. De half wilde eenden nemen nadat zij in de omgeving van de eendenkooi hebben gegeten hun wilde soortgenoten mee naar de eendenkooi. Met behulp van de tamme eenden, voer en het hondje lokt de kooiker de wilde eenden de vangpijp in waar ze aan het einde worden gevangen in het vanghokje.
Kooirecht en afpalingsrecht
Eendenkooien hebben al sinds de tijd van Karel V bepaalde rechten, oude zakelijke rechten zoals het kooirecht en het afpalingsrecht.
Het kooirecht is het recht om eenden te mogen vangen met een eendenkooi als de eendenkooi geregistreerd staat.
Door het paalrecht mogen eigenaren van een eendenkooi op een bepaalde afstand (Noord-Brabant 753 meter) gerekend uit het midden van de plas een paal neer zetten met de tekst "Verboden toegang". Hierdoor ontstaat een cirkel waarbinnen het verboden is handelingen te doen die de vogels onrustig zouden kunnen maken.
Een kooiker is iemand die voor zijn beroep of als ambacht wilde eenden in een eendenkooi vangt. Om als kooiker te mogen werken is een opleiding verplicht. Na een theoretische opleiding kan examen gedaan worden voor de kooikersakte. De opleiding is gelijk aan de jagersopleiding, maar dan zonder het onderdeel jagen met het geweer.
De kooikersakte moet elk jaar bij het ministerie worden aangevraagd.
De kooiker is de persoon van wie de eendenkooi is of degene die de kooi beheert. Vroeger was kooiker een echt beroep; er kon een gezin van leven. Tegenwoordig is het meer een liefhebberij om het eeuwenoude beroep in stand te houden. De werkzaamheden worden vaak naast een normale baan uitgevoerd.
De kooiker ziet er op toe dat de rust wordt bewaard. Hij voert het onderhoud uit en vangt en voert de eenden.
Daar waar vroeger eendenkooien nooit toegankelijk waren voor bezoekers, worden er tegenwoordig in steeds meer kooien ook excursies gegeven in het voorjaar.
© 2023 Eendenkooi Maaspoort
Realisatie: Yepdesign